باز÷ردازی مفهوم نظم و انضباط در سازمان (با تاکید بر رویکرد اسلامی)

هم اکنون سه تلقی پیشینی، تدریجی و مثبت از مفهوم انضباط کارکنان در سازمان وجود دارد. اینکه آیا گونه های انضباط محصور در این سه می باشد و اینکه کدامیک از رویکرد های موجود و یا پیشنهادی، مناسب ترین تلقی از انضباط است، مساله ی اصلی این رساله می باشد. این رساله درصدد شناسایی و تعریف گونه های متفاوت انضباط با استفاده از روش گونه شناسی در حوزه دانش مدیریت منابع انسانی و ارایه گونه ی مطلوب با تکیه بر رویکرد اسلامی و از روش تفسیر قرآن به قرآن می باشد. در مرحله ی اول پژوهش گونه های متفاوت انضباط در دانش مدیریت و علوم اجتماعی احصاء شده و با استفاده از روش گونه شناسی تجربتی تبیین شده اند. همچنین با استفاده از گونه شناسی مفهومی و مبتنی بر نوعی تحلیل قیاسی، نظم و انضباط بر اساس مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی، واسازی و بازسازی شده است. نهایتاً اینکه با استفاده از گونه شناسی عملیاتی و بر اساس دیدگاه اسلامی و مطالعات قبلی، گونه شناسی جدیدی از نظم و انضباط کارکنان با تکیه بر آموزه های اسلامی شکل گرفته است. در مرحله ی دوم پژوهش، مفهوم نظم و انضباط مطلوب براساس رویکرد قرآنی و با تکیه بر دو مقوله ی مبانی و اصول تبیین شده است. به همین منظور فرایندی چهارمرحله ای مطالعه قرآنی طی شده است: الف- مطالعه و انتخاب آیات قرآنی مرتبط(بیش از2150 آیه قرآنی مرتبط با مفهوم نظم و انضباط)؛ ب-تدبر و استخراج برداشت ها و مضامین مرتبط با استفاده از تفسیر نور(بیش از 4150 برداشت از آیات قرآنی مرتبط با مفهوم نظم و انضباط)؛ ج- مقوله بندی فرعی و دسته بندی کل مضامین استخراج شده به صورت مقدماتی (ذیل 112 مقوله فرعی و 13 مقوله کلی)؛ د- استخراج مبانی و اصول و اعتبار سنجی یافته ها بر اساس تفسیر المیزان (مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی و 95 اصل ذیل 7 بُعد اصلی). براساس مبانی و اصول استخراج شده، انضباط تعالی بخش کارکنان به عنوان الگوی مطلوب نظم و انضباط کارکنان در سازمان معرفی شده است. این گونه از انضباط، بر مقولاتی همچون فطری بودن تمایل انسان به نظم و انضباط، وجود نظم و غایت مداری در عالم هستی و همنوایی نظامات قانون گذاری (تشریع) با قانون خلقت و فطرت تاکید داشته و رهبری و مدیریت الهی را ضامن ایجاد انضباط در فضایی مبتنی بر آموزش و تربیت، محبت و برادری در روابط بین افراد، سازمان ها و جامعه می داند. در نگاه قرآنی دنیا تنها محل حسابرسی و تشویق و تنبیه افکار و گفتار و اعمال افراد نیست و همه ی آنها به دقت در نظام حسابرسی و معاقبه الهی در جهان آخرت مورد بررسی قرار خواهند گرفت.